Nederlandse Trolleybus Vereniging

Groningen 1927-1965

trolley
Groningen 5 op lijn 2. Foto archief Gert Aberson

Groningen kende vanaf 1880 paardentrams. Deze werden in 1910 vervangen door elektrische trams. Er waren toen 5 tramlijnen in exploitatie. In verband met grootscheepse wegreconstructies moesten in 1926 de tramrails van de lijnen 2 en 4 verdwijnen.

trolley
Groningen 115, 1950 Esserweg. Foto J. Voerman

Na enig onderzoek werd besloten tot de invoering van een voor die tijd enorm modern vervoermiddel: de trolleybus. Gedurende twee maanden mocht men proefrijden met twee ACD-Bull-trolleys. Dit gebeurde vanaf 27 juni 1927 op het traject Grote Markt - Kraneweg (ex tramlijn 2), waar Siemens de bovenleiding had opgehangen. Toen de proef als geslaagd werd beschouwd, werden 4 extra trolleybussen besteld. Op 13 oktober 1928 werd ook ex tramlijn 4 op het traject Grote Markt - Meeuwerderweg als trolleylijn in gebruik genomen. Beide trajecten werden gecombineerd en reden onder lijnnummer 2. De beide proefwagens 1 en 2 hadden een carrosserie van het Engelse Vickers, de 3 t/m 6 werden van een carrosserie voorzien door de firma Woest uit Groningen. De 1 en 2 hadden een enorme filmkast op het dak, terwijl de 3 t/m 6 een filmkastje achter de voorruit hadden.

trolley
Groningen 103 (ex 3) met nieuwe carrosserie - remise, 1951. Foto J. Voerman

Trolleylijn 2 lag geïsoleerd van de remise. Toch konden de trolleybussen deze op eigen kracht bereiken: een trolleystang tegen de tramdraad en de andere verbonden met een sleepcontact in de tramrails.

Na de Tweede Wereldoorlog was het trambedrijf niet meer wat het was geweest: de rails was op diverse plaatsen zodanig versleten dat er met gereduceerde snelheid gereden moest worden. Men stond voor de keus het trambedrijf te moderniseren of er helemaal mee te stoppen. Men koos voor het laatste en voor een bedrag van 1,5 miljoen gulden werd de trolleyinfrastructuur uitgebreid en gemoderniseerd en werden er 18 nieuwe trolleybussen aangeschaft. De 107 t/m 116 hadden een chassis van Kromhout en een elektrische installatie van MFO (Oerlikon).

trolley
Groningen 123 op lijn 3, 28 mei 1953. Foto NVBS 201.739, Archief Gert Aberson

Deze installaties waren overgenomen van de Rotterdamse RET die ze in de oorlog had aangeschaft i.v.m. de aanleg van een trolleylijn door de Maastunnel die echter nooit in exploitatie was gekomen. De 117 t/m 124 hadden een chassis van DAF en een elektrische installatie van Smit uit Slikkerveer. Een complete trolleybus kostte destijds 54.000 gulden. De trolleys hadden de kleuren lichtgeel (bovenkant) en rood (onderkant).

De tram reed op 12 december 1949 voor het laatst. Op 12 januari 1950 kwam lijn 1, Grote Markt - Helpman, en op 23 januari 1950 lijn 3, Hoofdstation - Station Noord, als trolleylijn in gebruik. Lijn 1 werd op 1 augustus 1950 verlengd naar de Esserweg. Tegelijk met de tram werd ook de eerste trolleylijn (lijn 2) opgeheven maar deze kwam op 29 april 1950, verlengd tot de Kraneweg weer in dienst.

trolley
Groningen 126, 1962 bij het Station. Foto J. van Engelen, archief Paul van Onzen

Op last van de Rijksdienst voor het Wegverkeer moesten de 6 oudste trolleybussen diverse wijzigingen ondergaan. Bij Verheul werden zij in 1951 voorzien van nieuwe voorassen, remmen en stuurinrichting. De houten carrosserieën werden vervangen door een van staal, grotendeels gelijkend op de carrosserieën van de 107 t/m 124. De trolleys werden tegelijkertijd vernummerd in 101 t/m 106.

trolley
Groningen 107, 12 juli 1951 - Grote Markt. Foto J.J. Overwater

Vanwege de vernieuwing van de Herebrug moesten de lijnen 1 en 3 van september 1952 tot oktober 1953 omrijden via de Oosterbrug. Aan beide zijden van het Verbindingskanaal werden omleidingsroutes, compleet met wissels, aangelegd. Op 1 juli 1958 werd lijn 2 in twee delen gesplitst: lijn 2K naar Kostverloren en lijn 2M naar de Meeuwerderweg. De eindlus van lijn 2K werd in april 1960 vergroot wegens de vele nieuwbouw ter plaatse. In verband met deze nieuwe lijnvoering en de sloop van de 101 - 106 in 1958 werden in 1960 nog eens twee trolleybussen, de 125 en 126, aangeschaft. Deze werden geheel door Verheul gebouwd met een elektrische installatie van Smit. De aanschafprijs was 75.000 gulden.

trolley
Groningen 124, 6 oktober 1964 - Esserweg. Foto L. Harders

Na de opheffing van de trolley wilde de sloper er nog 810 gulden voor geven! Op 8 juni 1963 werd lijn 2M opgeheven toen na een ongeval de Oosterbrug moest worden vervangen en voor alle verkeer werd afgesloten. De reconstructie van het kruispunt Westersingel - Astraat betekende met ingang van 17 mei 1964 het einde voor lijn 2K.

trolley
Groningen 120 - Grote Markt. Fotograaf onbekend

In 1965 werd besloten tot opheffing van de trolley op basis van de volgende gronden: de in slechte staat verkerende bovenleiding, het steeds drukker wordende autoverkeer dat de trolley m.n. bij wissels hinderde en de onmogelijkheid de bestaande lijnen door te trekken naar nieuwbouwwijken omdat de NS het kruisen van haar lijnen door trolleybovenleiding niet toestond. De voor 14 november 1965 geplande plechtige afscheidsrit vond niet plaats omdat een kraanwagen op 9 november de bovenleiding naar beneden trok. Dit betekende het einde voor de trolley in Groningen.

trolley
Lijnennetkaart 1950-1964
trolley
Groningen 109, 1963 - Herebrug. Foto archief Gert Aberson
trolley
Groningen - Grote Markt Noordzijde. Ansichtkaart

tekst: Wim van der Plaats