Wagenpark Arnhem
Na het besluit om een trolleynetwerk aan te leggen bestelde de gemeente Arnhem de eerste 36 trolleybussen, de serie 101-136, gebouwd door Verheul in Waddinxveen op een chassis van British United Traction (BUT), type 9721T; de elektrische installatie kwam van de English Electric Company (EEC). Tussen december 1955 en juni 1956 kwamen er nog 7 trolleybussen in dienst: de serie 137-143. Deze waren technisch gelijk aan de 101-serie, alleen de carrosserie (wederom van Verheul) was moderner van uitvoering.
Jaren 60
Halverwege de jaren 60 werd besloten om de BUT-trolleys geleidelijk te vervangen door nieuwe trolleybussen. De motoren en elektrische installaties uit de BUT's werden na revisie in de nieuwe trolleys ingebouwd. In de periode juli 1967 t/m januari 1968 kwam de serie 151-158, Leyland-Verheul VBW T10-EEC, in dienst. Van de volgende serie, 159-166, Leyland-Verheul LVB 6T-EEC, kwamen de 159 tot en met 162 in de periode december 1968 tot en met maart 1969 op de weg en de 163 tot en met 166 in de maanden oktober tot en met december 1969.
Jaren 70
Arnhems eerste trolleybus 101 werd in 1972 geschonken aan enkele Nederlandse leden van de Engelse National Trolleybus Association. Bij gebrek aan een overdekte stalling werd de bus in de tuin van een van de leden neergezet.
In afwachting van een de beslissing over de toekomst van de trolley werden in 1973 bij busbouwer Den Oudsten te Woerden 10 nieuwe trolleybussen besteld. Deze werden gebouwd op DAF MB200-chassis met elektrische installaties van de Duitse firma Kiepe en gereviseerde EEC-motoren van gesloopte trolleys uit de 101-serie. De 167-171 kwamen in de maanden april tot en met juni 1974 in dienst, de 172-176 in de maanden februari tot en met mei 1975. De laatste 2 trolleybussen van de 101-serie, de 124 en 132, werden in april 1974 buiten dienst gesteld.
De 6 overgebleven trolleys van de serie 137-143 (de 141 was in 1969 afgevoerd na een aanrijding) werden tussen februari 1975 en augustus 1976 buiten dienst gesteld en in 1976/77 gesloopt op de 139 na. Deze ging naar het Spoorwegmuseum te Utrecht.
Begin 1977 werden alle bussen voorzien van mobilofoon. De 173 werd eind 1978 als eerste GVA-bus in de nieuwe huisstijl, lichtblauw met donkerblauwe schortplaten en deuren, geschilderd en voorzien van het gemoderniseerde GVA-logo. In de periode oktober 1979 tot en met december 1982 werden de overige DAF- trolleys, de Leyland-trolleys 159 tot en met 166 en de meeste dieselbussen in de nieuwe kleuren geschilderd.
Als gevolg van kortsluiting brandde op 17 maart 1979 trolley 153 op de Bakenbergseweg geheel uit en werd een week later afgevoerd.
Jaren 80
Den Oudsten leverde eind 1979/begin 1980 vier trolleybussen af van het nieuwe type B7900 met elektrische installaties van Kiepe; de achterassen werden geleverd door het Oostenrijkse bedrijf Gräf&Stift. De nieuwe trolleys, de serie 131-134, werden tussen eind maart en juni 1980 in dienst gesteld.
In 1982 en 1984 volgden er resp. 8 en 19 B7900-trolleys: de serie 135-142 kwam in dienst in de maanden september 1982 tot en met april 1983 en de serie 143-161 in de maanden mei tot en met augustus 1984. Deze 27 trolleys werden aangeschaft in verband met de uitbreiding van het trolleynet en ter vervanging van de Leyland-trolleys, die tussen april 1983 en januari 1985 werden afgevoerd.
In verband met de uitbreidingen van de lijnen 2 en 5 werden in januari 1987 nog eens 10 B7900-trolleys, de serie 162- 171, in gebruik genomen. Vanwege de doornummering van de nieuwe wagens achter de al aanwezige B7900-trolleys aan werden de DAF's 167-176 in maart 1986 vernummerd in 121-130.
Als gevolg van gemorste benzine op het hete noodaggregaat ontstond op 10 mei 1989 in de GVA-garage brand in trolley 157. Deze werd onherstelbaar beschadigd en gesloopt.
Jaren 90
In de maanden juni en juli 1990 kwam de serie 172-182, Volvo B10M-58-Kiepe/Den Oudsten B88, in dienst.
DAF-trolley 128 ging op 10 oktober 1990 naar het DAF Museum te Glanerbrug. De in maart 1990 door Herman Brood beschilderde 129 werd in december 1991 buiten dienst gesteld, terwijl de 127 en 125 resp. in december 1990 en augustus 1991 werden afgevoerd.
De in 1993 door het Belgische Van Hool gebouwde gelede duobus 201 (type AG300T) werd in juni 1994 in dienst gesteld. Deze bus had een elektrische en een dieselaandrijving, resp. van Kiepe en Mercedes. De bedoeling was om met duobussen te gaan rijden op lijnen die niet helemaal van bovenleiding waren voorzien, in eerste instantie kwam lijn 2 hiervoor in aanmerking. Omdat de 201 niet aan de verwachtingen voldeed, met name het dieselgedeelte, werd de bus al vrij snel alleen als trolleybus ingezet en werden er verder geen duobussen meer aangeschaft.
De inmiddels van een dieselmotor voorziene 129 werd in september 1994 verkocht aan Bakkerij 't Stoepje uit Spakenburg. In de bus, die regelmatig op markten stond, konden bezoekers koffie drinken.
Omdat het passagiersaanbod tussen het Station en Presikhaaf en Elsweide steeds groter werd, werden vanaf 1995 op lijn 5 voornamelijk gelede dieselbussen ingezet. In afwachting van de aflevering van 8 bij Van Hool bestelde gelede trolleybussen werden bij De Lijn in Gent vanaf juni 1996 vier gelede trolleybussen (Van Hool AG280T-ACEC, bouwjaar 1987/88) gehuurd. Deze kregen in Arnhem de nummers 225-228. Zij reden, samen met gelede dieselbussen en de 201, op lijn 5. Omdat ze niet zo goed bevielen, gingen de 225 tot en met 227 na 1 jaar alweer terug naar Gent, de 228 bleef nog tot juli 1999.
De 131 ging in maart 1996 naar CCM (Centre for Concepts in Mechatronics) in Nuenen voor proefnemingen (energieterugwinning d.m.v. een vliegwiel). Voor de DAF-trolleys 121 tot en met 124, 126 en 130 was in het Russische Perm een tweede leven weggelegd. Samen met de 132 tot en met 134 vertrokken zij in mei/juni 1996 per trein naar deze stad. Ook de serie 135-142 kreeg een levensduurverlenging: zij werden oktober 1996 per trein geëxporteerd naar Rostov-na-Donu, dat ook in Rusland ligt. De 160 ging in december 1996 naar een sloper.
De gelede Van Hool-trolleybussen 0202-0209 van het type AG300T, met elektrische installaties van Kiepe en elektromotoren van Skoda, kwamen tussen november 1997 en maart 1998 in dienst. Bij Berkhof in Heerenveen werden in 1997, met overheidssubsidie, twee gelede trolleys van het type Premier AT18, besteld. Deze prototypes waren, op de elektromotoren van Skoda na, een geheel Nederlands product: de elektrische installaties werden door het Nederlandse Traxis geleverd. Zij werden in november 1998 met de nummers 0210 en 0211 in dienst gesteld, maar zijn het eerste jaar als gevolg van diverse technische problemen weinig inzetbaar geweest. Ondanks deze problemen werden bij Berkhof vervolgens twee series van 10 gelede AT18-trolleys besteld.
De 0167 en 0171 gingen in november 1998 naar Sarajevo in Bosnië, waar ze nog enkele jaren werden ingezet.
Jaren 00
De eerste 10 Berkhof AT18-trolleys van de serieproductie, de serie 0212-0221, werden tussen november 2000 en juli 2001 in dienst gesteld. Intussen was de firma Traxis overgenomen door het Franse Alstom.
In juni 2000 werden de 0162, 0163, 0165 en 0169 afgevoerd naar een sloper. De 0143 ging na opgelopen brandschade in september 2001 ook naar de sloop. De 0144, 0147, 0148, 0152, 0153, 0154, 0159, 0161, 0164, 0166, 0168 en 0170 werden verkocht aan Rostov-na-Donu in Rusland en vertrokken op 19 juli 2001 per trein daar naartoe.
In de maanden mei tot en met juli 2002 kwam de tweede serie van 10 Berkhof trolleys in dienst; zij kregen de nummers 0222-0231. Als gevolg hiervan kwam aan de inzet van de resterende B7900-trolleys medio 2002 een eind. De 0151 en 0155 werden in januari buiten dienst gesteld, de 0150 en 0156 in mei en de 0145, 0146, 0149 en 0158 in juni 2002. Op 21 februari 2003 vertrokken ook deze trolleys (behalve de 0158) per trein naar Rostov. De 0158 bleef in Arnhem en werd in 2003 museumbus bij de Stichting Veteraan Autobussen. BUT 139 en DAF 128 werden ook eigendom van deze stichting.
Bij de Zwitserse busbouwer Hess werden eind september 2008 negen gelede trolleybussen, serie 5234-5242, met elektrische uitrusting van Vossloh Kiepe besteld; deze werden in september en oktober 2009 afgeleverd en tussen 16 oktober en 21 november 2009 in dienst gesteld. Zij waren bedoeld ter vervanging van het grootste deel van de Volvo-trolleys, waarvan 8 stuks (5172 t/m 5176, 5178, 5179 en 5181) in het laatste kwartaal van 2009 voor verkoop naar VDL Bus Center in Veldhoven gingen. De 5177 en 5180 bleven voorlopig nog rijden, met name op lijn 2.
Jaren 10
In 2012 vertrok Volvo trolley 5178 naar de brandweer in Waddinxveen, terwijl de 5182 via VDL Bus Center naar het trolleybedrijf van Chernivtsi in de Oekraïne ging. De 5172, 5173, 5174, 5176 en 5179 volgden in 2013. De 5179 is gestrand in Polen op weg naar de Oekraïne i.v.m. ontbrekende papieren. De 5175 en 5181 zijn gesloopt.
Ter vervanging van de 5201-5231 werd in juli 2012 bij Hess een bestelling geplaatst voor 31 trolleybussen van het type Swisstrolley 4, wederom met een elektrische installatie van Vossloh Kiepe.
De laatste twee Volvo-trolleys 5177 en 5180 werden eind november 2012 buiten dienst gesteld wat het einde betekende van de inzet van niet-gelede trolleybussen en tevens van bussen met een hoge vloer in Arnhem. Beide trolleys gingen in maart 2013 naar de Stichting Veteraan Autobussen. Duobus 5201 werd op 6 februari 2013 afgevoerd.
Tussen 28 juni en 11 juli 2013 kwamen met de nummers 5243-5253 elf nieuwe Hess trolleybussen van het type Swisstrolley 4 in dienst. Met deze serie werden de nieuwe Breng trolleykleuren lichtblauw - lichtgrijs - lichtblauw geïntroduceerd. De Hess trolleys 5234-5242 uit 2009 werden ook in deze nieuwe kleuren gespoten. De Van Hool’s 5202-5209 en de Berkhof’s 5210 en 5211 werden eind juni/begin juli buiten dienst gesteld.
Tussen 26 september en 7 oktober 2015 kwamen de nieuwe Hess trolleys 5254-5258 in dienst, tussen 23 maart en 7 april 2016 gevolgd door de 5259-5263. De Berkhof’s 5212, 5213, 5214, 5217, 5218, 5219 en 5220 werden geëxporteerd naar Kaunas in Litouwen.
De laatste 10 gelede Hess trolleys van de bestelling uit 2012 kwamen tussen 21 maart en 26 april 2017 in bedrijf. Hierdoor gingen de Berkhof trolleys 5215, 5216, 5221-5226, 5230 en 5231 uit dienst. Op de 5215 en 5216 na gingen ook deze trolleys in mei 2017 naar Kaunas.
De 5272 en 5273 werden eind 2018 uitgerust met accu's. Met deze accu's, die het noodaggregaat vervangen, kan 10 kilometer of meer los van de bovenleiding worden gereden. De accu's worden opgeladen tijdens het rijden aan de bovenleiding (In Motion Charging).
De laatste drie Berkhof trolleys, 5227-5229, reden op 7 oktober 2021 voor het laatst en gingen daarna buiten dienst. De 5229 ging begin december naar handelaar Womy in Zevenbergen. De 5227 is in april 2022 aangekocht door de Stichting Trolleymaterieel Arnhem (STA). De 5228 is begin oktober 2023 verkocht aan Womy en afgevoerd.
Tweede leven
Van de 67 uitgediende Arnhemse trolleys die vanaf 1995 werden geëxporteerd naar Rusland, Bosnië, Oekraïne en Litouwen waren er januari 2024 nog 18 in dienst.
Volvo B10M-Den Oudsten trolleys 5172, 5174, 5176 en 5182 van het bouwjaar 1990 bevinden zich in Chernivtsi (Oekraïne) en hebben daar de nummers 351-354. De 5176 (353) is in maart 2022 definitief buiten dienst gesteld en in december 2023 afgevoerd en de 5172 (354) is in juli 2023 definitief buiten dienst gesteld.
Berkhof AT18 trolleys 5212-5214, 5217-5226, 5230-5231 van de bouwjaren 2000, 2001 en 2002 bevinden zich in Kaunas (Litouwen) en hebben daar de nummers 043-057. De 5215 en 5216 zijn als onderdelenleveranciers in Litouwen aanwezig. De volgende wagens zijn definitief buiten dienst gesteld: 5217 (045) in mei 2023, 5220 (048) op 4 november 2022 en de 5218 (047) in november 2023.
Van Hool AG 300T trolleys 5202-5208 van de bouwjaren 1997/1998 rijden in Zaporizhia (Oekraïne). Daar hebben ze de nummers 121 t/m 124 (depot 1) en denummers 224 t/m 226 (depot 2). De 5201 en 5209 zijn niet in Zaporizhia in dienst gekomen. De 124, ex 5203, is in september 2021 definitief terzijde gesteld. De 224 (5208) staat sinds januari 2022 buiten dienst en de 226 (5205) sinds september 2023.
Arnhemse Trolleybus-series
Gegevens van alle trolleybussen in pdf
- 101-136
- 137-143
- 151-158
- 159-166
- 167-176
- 131-134
- 135-142
- 143-171
- 172-182
- 201
- 225-228
- 0202-0209
- 0210-0211
- 0212-0231
- 5234-5242
- 5243-5273
Museumtrolleys, interieur, trams, bussen en meer
-
Stichting
Trolleymaterieel
Arnhem - Interieur trolleys
- Autobussen
- Arnhemse trams
- Service-
materieel
- Trolleys
op bezoek
